Қырҭтәылa aиҳaбырa – 2021 шықәсaзтәи aхҭысқәa

Мрагылратә партниорра 6-тәи асаммит ашьҭахь Ассоциациатә трио - Қырҭтәылеи, Молдоватәи ареспубликеи, Украинеи рлидерцәа еицыҟарҵаз аҳәамҭа Print Version

Бриуссель, ҧхынҷкәын 15, 2021

Ҳара, Қырҭтәылеи, Молдоватәи ареспубликеи, Украинеи рлидерцәа, иахьа Бриуссель, Мрагыларатә партниорра 6-тәи асаммит аҳәаақәа ирҭагӡаны ҳаиҧылан, абри аҳәамҭа еицыҟаҳҵеит.

Ҳара, иахьа Бриуссель икьыҧхьыз, „Аиҭашьақәыргылареи, алаӡареи, ареформақәеи" захьӡу Мрагыларатә партниорра азеиҧш декларациа ҳадгылоит, иҳадаҳкылеит 2020 шықәса анеҩстәи абиҧара кыраамҭалатәи рполитикатә хықәкқәеи рприоритетқәеи, ҳара ишьақәҳарҕәҕәоит азеиҧш ахадаратә принципқәеи, ҩ-ганктәи аинтересқәеи, азеиҧш ҭакҧхықәреи ашьаҭала иаҧҵоу астратегиатә, амбициатә, аперспективтә Мрагыларатә партниорра ҳшазгәыку. Ҳара, Мрагыларатә партниорра асаммит аҿы ишьақәырҕәҕәоу, апартниор тәылақәа аконкреттә инициативақәа рыдгалара иазку аекономикатәи аинвестициатәи план ҳақәшаҳаҭуп.

Ҳара даҽазнык иаҵшьны иазгәаҳҭоит ҳажәларқәа иҟарҵаз европатәи алхреи, европатәи аҽазышәарақәеи аазырҧшуа, евроинтеграциа азҵаарақәа рзы аусеицура арҕәҕәара амзызла иаҧҵоу Ассоциациатә трио Мрагыларатә партниорра арҿиара ишазгәыку адифференциациеи аинклиузивреи апринцип иашьашәаланы.

Ҳара даҽазнык ишьақәҳарҕәҕәоит Қырҭтәылеи, Молдовеи, Украинеи Евроеидгылахь рполитикатә ассоциациеи рекономикатә интеграциеи арҕәҕәара ҳшазыхиоу, иара убас, азакәан аиҳаӡара ашьақәырҕәҕәареи ареформақәа қәҿиарала рынагӡареи амзызлагьы, Копенгагентәи акритериумқәа рынагӡаразы.

Ҳара иаҵшьны иазгәаҳҭеит Евроеидгыла иазку аиқәшаҳаҭра 49-тәи ахәҭаҷ инақәыршәаны, зыӡбахәы ҳәоу аиқәшаҳаҭра 2-тәи ахәҭаҷ аҿы иарбоу апринципқәа пату рықәызҵо, рықәныҟәара иазҿлымҳау иарбанызаалак аҳәынҭқарра Евроеидгыла алаларазы азыҳәамҭа аҟаҵара шалшо.

Ҳара иаҵшьны иазгәаҳҭеит азеиҧш принципқәа пату рықәҵареи ассоциациа иазку аиқәшаҳаҭра анагӡареи, зхы иақәиҭу ахәаахәҭратә қәыҧшылара иазку аиқәшаҳаҭрагьы налаҵаны (DCFTA), Евроеидгылаҟны ҳаизыҟазаашьақәа рырҕәҕәара ишацхраауа. Ҳара иаҵшьны иазгәаҳҭеит Ассоциациа иазку аиқәшаҳаҭрақәа, урҭ рыгәҭа DCFTA-гьы қәҿиарала рынагӡара, азакәанҧҵаратә аизааигәахара иаҳа инарҭбау апроцессгьы уахь иналаҵаны, Евроеидгыла аҩныҵҟатәи аџьармыкьашҟа аекономикатә интеграциа ишацхраауа.

Ҳара иазхаҳҵеит Ассоциациатә триои Евроеидгылеи русеицура арҭбаара ахымҧадара, уи ҳинтересқәа ахьеиқәшәо азҵаарақәа рзы акоординациа аизырҳара ауп хықәкыс иамоу, арҭ азҵаарақәа иреиуп евроинтеграциа апроцесс аҿы ҧхьаҟацареи, иара убас, Евроеидгыла ала азхаҵареи Ассоциациатә трио атәылақәа европатәи аперспектива шрымоу.

Ҳара иаҵшьны иазгәаҳаҭеит DCFTA иформалым аминистериалқәа рҧышәа бзиа ашьаҭала, Ассоциациатә трио, еиуеиҧшым аусхкқәа рҿы Евроеидгылаҟны асектортә усеицура арҕәҕәара ишақәгәыҕуа, лымкаала, аиҭакра иаҵәеи арыцхәтә аиҭакреи, аимадареи, аенергетикатә шәарҭадареи, аиашаӡбареи, аҩныҵҟатәи аусқәеи, астратегиатә коммуникациақәеи, агәабзиарахьчареи аусхкқәа рҿы.

Ҳара ҷыдала иазгәаҳҭеит Евроеидгыла иаку арыцхәтә џьармыкьашҟа аинтеграциа ҳшазҿлымҳау, ари ахықәкы анагӡара ҟалоит арыцхәтә Европеи уи иадҳәалоу европатәи аинструменти алахәызаареи, иара убас, Евроеидгылеи Ассоциациатә трио атәылақәеи рыбжьара ароуминг ахә армаҷреи ала.

Ҳара, агаз амҩангара амаршраутқәа зегьы рхархәареи европатәи азакәанҧҵара инаӡаны аларҵәареи, афымцатә аҳақәа рсинхронизациеи, ақәыҕәҕәаразы абџьар ҳасабала аенергиа ахархәара апревенциеи ала европатәи аенергошәарҭадара арҕәҕәара амзызла, Евроеидгылаҟны аусеицура арҭбааразы аҩаӡарақәа зегьы рхархәара ҳазыхиоуп.

Ҳара ишазгәаҳҭаз ала, Евроеидгылеи трио атәылақәеи рыбжьара атранспорттә аимадарақәа иаҳа ирҭбаатәуп, ари апроцесс ала иазҧхьагәаҭоуп амҩатә транспорт аџьармыкьа алиберализациеи, атранспорттә корридорқәа рырҿиареи, аекономикатәи аинвестициатәи план аҳәаақәа ирҭагӡаны азеиҧш инфраструктуратә проектқәа рынагӡареи.

Ҳара иазхаҳҵеит апартниор тәылақәа 2017 шықәсазы имҩаҧгаз Мрагыларатә партниорра 5-тәи асаммит ашьҭахь Мрагыларатә партниорреи Амшын еиқәеи арегион аҿы иҟалаз арадикалтә аиҭакрақәа ишрыхәаҧшуа Евроеидгылаҟны аусеицура ала, зыӡбахәы ҳәоу аиҭакрақәа ирыҵанакәеит ашәарҭадареи, аенергетикеи, агәабзиарахьчареи, егьырҭ ахырхарҭақәеи рҿы ицәырҵыз апроблемақәагьы. Мрагыларатә партниорра арегион аҿы еснагьтәи адестабилизациеи жәларбжьаратәи зин анормақәа реилагареи Европаҿы аҭынчреи, ашәарҭадареи, аҭышәынтәалареи иаҧырхагоуп. Ҳара аимакқәа рҭыҧқәҵареи агәреибагара аиҭашьақәыргылареи апроцесс аҿы Евроеидгыла активтә ҽазышәара ҳадгылоит, Евроеидгылахь ааҧхьара ҟаҳҵоит рнапаҿы иҟоу алшарақәа зегьы рхы иархәаны, Мрагыларатә партниорра арегион аҿы аҭынчреи аҭышәынтәалареи ацхраара амзызла рҽазышәара иаҳа идырҕәҕәарц, иаҭаххар, иашьашәалоу аҧкрақәа рхархәаралагьы. Ҳара Евроеидгыла алидерцәа ҳрыҳәоит ари азҵаара иахәаҧшырц 2021 шықәса ҧхынҷкәын 16 рзы имҩаҧысуа Европа Ахеилак аиҧылараҿы.

Иара убас, ҳара иаҵшьны иазгәаҳҭеит Урыстәыла ала Қырҭтәыла аҵакырадгьылқәа рымпыҵахалареи раннексиа аҽазкреи, Украина мрагыларатә ахәҭаҿы агрессиеи Ҟрым ампыҵахалареи, иара убас, Молдоватәи ареспубликаҿы, Приднестровие арегион аҿы зҭыҧ иқәҵам аимаки ишеибгоу арегионгьы Европагьы ашәарҭара ишҭадыргыло.

Ҳара, Мрагылратә партниорра ҳәынҭқаррақәак рхьыҧшымреи рҵакыралгьылтә акзаареи аилагареи, адезинформациеи, акибержәыларақәеи, арегион амилитаризациеи, ауаҩытәыҩса изинқәа реилагареи даҽазнык иҕәҕәаны ҳақәыӡбит.

Иара убас, иаҵшьны иазгәаҳаҭеит иаку ашәарҭадаратәи ахыхьчаратәи политикеи (CSDP), иаку адәныҟатәи ашәарҭадаратәи политикеи (CFSP) аусхкқәа рҿы Евроеидгылаҟны аусеицура арҭбаара аҵакы. Ҳара даҽазнык ишьақәҳарҕәҕәеит Ассоциациа иазку аиқәшаҳаҭрала иазҧхьагәаҭоу апринципқәа рықәныҟәара ҳшазыхиоу. Ҳара Евроеидгыла агентрақәеи амеханизмқәеи рҟны аусеицура арҭбаара ҳазыҧшуп, урҭ рыбжьара, Европа аҭынчратә инструменти PESCO-и апроектқәа рылахәызаарагьы. Иара убас, ҳара, Ашәарҭадара акомпас аинициатива аҳәаақәа ирҭагӡаны, Евроеидгылаҟны адиалог алагара ҳазҿлымҳауп.

Ҳара даҽазнык ишьақәҳарҕәҕәеит Евроеидгыла алалара ахырхарҭала аусура анагӡара ҳшазыхиоу. Абри аконтекст аҿы, Евроеидгылахь ааҧхьара ҟаҳҵоит ҳҳәынҭқаррақәа рзакәантә ҭаххареи евроинтеграцаи ахырхарҭала иҟаҳҵаз ашьаҿақәеи ирыдгыларц, Қырҭтәылеи, Молдовеи, Украинеи европатәи рперспектива иазхарҵарц.